Keşkek Kültürümüze Ait mi?
Keşkek… O klasik, her düğünde, her özel günde karşımıza çıkan, geleneksel bir yemek değil mi? Ya da sadece geleneksel bir yemek mi? Bu yazıda, keşkek hakkında ne düşündüğümü net bir şekilde ortaya koymak istiyorum. Bir yanda kültürümüzün derinliklerine inen, geçmişin izlerini taşıyan bir lezzet varken, diğer yanda bu yemeğin bize dayatılan bir gelenek gibi hissettiren yönleri de var. O yüzden soruyorum: Keşkek gerçekten kültürümüze ait mi, yoksa bize başka bir yerden mi geldi?
Keşkek: Gelenekten mi, Taklittan mı?
Keşkek, Anadolu’nun her köyünde farklı bir şekilde yapılır. İçinde buğday, et ve bazen de fasulye vardır. Yapımında zaman alır, sabır gerektirir. Ama gerçekten bu yemek, sadece bir “geleneksel yemek” mi? Bu kadar yerel, bu kadar köklü bir yemek, farklı şehirlerdeki farklı kültürlerde nasıl bu kadar benzerlik gösteriyor?
Bunun bana verdiği his şu: Keşkek, kültürümüzün bize miras bıraktığı bir öğün gibi görünse de, aslında yer yer fazla benzerlik gösteren yemeklerin bir karışımı gibi. Mesela, Trakya’da, Ege’de, Karadeniz’de; neredeyse her yörede “keşkek” denilen bir yemek var ama tarifin ana hatları her yerde aynı. O zaman şöyle bir soru soralım: Keşkek, geçmişten kalma bir miras mı, yoksa zaman içinde farklı yerlerden beslenen, aslında farklı kültürlerden gelen bir yemek mi?
Keşkek Kültürümüzün Bir Parçası mı?
Keşkek, elbette bir kutlama yemeği olarak tanınır. Özellikle düğünlerde, bayramlarda ve özel günlerde yapılan bir yemek olarak karşımıza çıkar. Yalnız, şu nokta var: Keşkek aslında her zaman bu kadar yaygın olan bir yemek miydi, yoksa sonradan mı popülerleşti? Özellikle büyük şehirlerde, özellikle İzmir gibi yerlerde, keşkek çok yaygın bir yemek olmasa da, büyükşehirlerin “kültürel çeşitliliği” sayesinde belki de zamanla daha çok sevilmiş olabilir.
Keşkek yediğinizde, tabii ki kültürünüzün bir parçası olduğunu hissediyorsunuz, ama bu biraz da bir illüzyon gibi. Çünkü günümüzde keşkek yediğimizde, yemek sadece bir geleneksel yemek olmaktan çıkıyor ve modern hayatla birleşiyor. Şimdi soruyorum, bu yemek gerçekten sadece kültürümüzün bir parçası mı, yoksa daha global bir yemek haline mi geldi?
Keşkek: Güçlü Yönleri
Keşkek’in güçlü yanları kesinlikle mevcut. En başta, bu yemek gerçekten birleştirici bir özelliğe sahip. Herkesin mutfakta bir araya gelmesi, hem tarifin hem de zamanın gücünü hissetmesi, aslında çok kıymetli bir şey. Evet, belki bugünün dünyasında zamanımızın ne kadar değerli olduğunu hepimiz biliyoruz, ama keşkek gibi bir yemeği yapmak, bir bakıma geleneksel topluluk olma halini yaşatıyor. Birlikte pişirilen yemek, sadece midenizi değil, ruhunuzu da doyuruyor.
Ayrıca, keşkek, çok yönlü bir yemek. Sadece düğünlerde değil, aslında farklı mevsimlerde de karşımıza çıkabiliyor. İster etli, ister nohutlu, ister yoğurtlu; keşkek, yaratıcı bir yemek olabilir. Onu farklı malzemelerle zenginleştirerek kendi damak tadınıza uyarlayabilirsiniz.
Keşkek: Zayıf Yönleri
Ama işte bir de keşkek konusunda beni biraz geriye çeken şeyler var. Hadi itiraf edelim: Keşkek bazen gereksiz yere “özel”leştiriliyor. Bu yemeğin özel olduğu, ancak yalnızca kutlamalarda yapıldığı algısı biraz kafa karıştırıcı. Evet, geleneksel ama aynı zamanda o kadar da yerleşik bir mutfak kültürüne sahip değiliz. Keşkek, her zaman değil ama bazen “geleneksel” olmaktan öteye gitmiyor; bir tür formalite gibi.
Bir başka zayıf yanına gelecek olursak: Keşkek gerçekten de çok basit bir yemek. Gerçekten de bu kadar yerel bir yemek, kendini bu kadar büyük bir kültürel değer gibi sunabiliyor mu? Dürüst olmak gerekirse, keşkek çoğu zaman yapıldığı gibi, birkaç malzeme ile oldukça basit bir yemek olarak kalıyor. Ve işte bu noktada, keşkek biraz “göz boyama”ya dönüşüyor. Yani, mutfağımızda keşkek var diye mi kültürümüz tam anlamıyla zenginleşiyor, yoksa bize başka bir şeyler mi anlatılmak isteniyor?
Tartışmaya Açık Bir Soru
Son olarak, keşkek kültürümüze ait mi sorusunu gerçekten de net bir şekilde yanıtlayabilir miyiz? Bunu sormak bile başlı başına bir tartışma konusu. Keşkek, tarihsel olarak eski kökenlere sahip olabilir, ama son yıllarda sadece sosyal medyada ve düğünlerde gördüğümüz bir gelenek haline gelmişse, bu yemek gerçekten bizim mutfak kültürümüze mi ait? Yoksa daha çok diğer kültürlerin etkisiyle mi şekillenen bir yemek?
Keşkek’in sadece bir geleneksel yemek değil, aslında kültürümüzün ne kadar “gerçekten” köklerine indiğini sorgulatan bir yemek olduğunu düşünüyorum. Zamanla modernleşmiş ve globalleşmiş bu yemek, kökeninden ne kadar uzaklaşmış olabilir? Peki, gerçekten geleneksel olduğunda onu kutlama amaçlı yapmamız gerekir mi? Yoksa her gün basitçe mutfakta yapılabilecek bir yemek haline gelmesi gerekmez miydi?
Keşkek hakkında ne düşündüğünüzü yorumlarda duymak isterim.